بررسی تحلیلی نقش بزه دیده و میزان مسئولیت او در وقوع بزه

امروزه جرم و ترس از جرم به عنوان یک نگرانی فراگیر در تمام جوامع تبدیل شده است. سیاست های دستگاه عدالت کیفری در مبارزه با جرم نیز با شکست روبرو شده است. این مسئله خود موجب اهمیت سیاست های غیرکیفری در امر پیشگیری از جرم شده است. از سوی دیگر در اکثر سیاست های غیرکیفری نیز، مرتکب موضوع همه تحقیقات و سیاست های پیشنهادی برای پیشگیری از وقوع جرم بوده، تا مشخص گردد یک شخصیت مجرمانه چگونه تشکیل می گردد و به چه طریقی می توان آن را مهار یا درمان کرد. با به وجود آمدن دانش بزه دیده شناسی و نظریات جدید و علمی، تحولی عظیم در عرصه مطالعات جرم شناسی به وجود آمد. بر مبنای این نظریه ها معمولاً برای ارتکاب جرم یک سلسله شرایط و امکانات را خود بزه دیده در اختیار بزهکار قرار می دهد که این روند فرصت های ارتکاب جرم را فراهم می کند. در این صورت بخشی از مطالعات مربوط به بزه دیده شناسی می تواند پیرامون شیوه زندگی بزه دیده و تجزیه و تحلیل نقش وی در فرآیند مجرمانه باشد. بر اساس یافته های بزه دیده شناسی، بزه دیده به طریق گوناگون در وقوع جرم علیه خود ایفای نقش می کند. گاهی به علت ناآگاهی و بی اطلاعی جرم علیه وی واقع می گردد و گاهی نیز فرصتها و موقعیت های لازم برای ارتکاب جرم را فراهم می آورد. بنابراین با توجه به گونه های مداخله بزه دیده در وقوع جرم باید از تدابیر پیشگیری های مختلف برای مقابله با بزه دیدگی بهره برد. برای مثال برای مقابله ناآگاهی و بی اطلاعی وی، تدابیر پیشگیری اجتماعی می تواند راه حل های مناسبی در اختیار او قرار دهد. آموزش و اطلاع رسانی به بزه دیدگان به طریق گوناگون می تواند در کاهش موارد بزه دیدگی آنها موثر واقع گردد. رویکردهای جدید پیشگیری وضعی و پیشگیری محیطی بر مبنای نظریه های فرصت مدار و انتخاب عقلانی به وجود آمدند که تدابیری برای پیشگیری از جرایم موقعیت مدار و فرصت مدار ارائه می کنند. با به کارگیری راهکارهای این رویکردها، بزه دیده در پیشگیری از جرایم فرصت مدار توفیقات بیشتری حاصل می کند.